Η σκολίωση ενηλίκων αναφέρεται σε κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης που παρουσιάζονται σε άτομα που έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξη τους και μπορεί να διαγνωστεί είτε σαν επιδείνωση μιας εφηβικής σκολίωσης που προυπήρχε, είτε σαν μια νέα κατάσταση (de novo scoliosis) που προέκυψε από εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην σπονδυλική στήλη ή λόγω οστεοπόρωσης ή μετεγχειρητικά. Τα ενήλικα άτομα που αναζητούν θεραπεία μπορεί να είναι από νεαροί ενήλικες 18-30 ετών, μεσήλικα άτομα μέχρι 50-60 ετών και μέχρι ηλικιωμένα άτομα 70-80 ετών.
Τα συμπτώματα διαφέρουν από αυτά της Εφηβικής Ιδιοπαθούς Σκολίωσης. Οι κυρίαρχοι λόγοι που ένας ενήλικος αναζητά θεραπεία για την σκολίωση του είναι ο πόνος και η βελτίωση του αισθητικού αποτελέσματος και της εμφάνισης. Σε αντίθεση με τα παιδιά που ακόμα και με πολύ μεγάλες σκολιώσεις σπανίως πονάνε, ακόμα και ένα σχετικά μικρό κύρτωμα σε έναν ενήλικο μπορεί να δίνει ενοχλήσεις. Οι ενοχλήσεις, όταν προέρχονται από την σκολίωση, εμφανίζονται ως επί το πλείστον στο κυρτό τμήμα του κυρτώματος. Δηλαδή, ένα άτομο με δεξιά θωρακική σκολίωση αναμένουμε οι ενοχλήσεις που θα έχει να είναι στην δεξιά μεριά της πλάτης. Σπανιότερα οι ενοχλήσεις εμφανίζονται στο κοίλο τμήμα του κυρτώματος.
Χαρακτηριστικό στοιχείο της σκολίωσης ενηλίκων είναι η δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης, ειδικότερα σε πιο σοβαρές σκολιώσεις. Σε μεγαλύτερες ηλικίες αρκετά συχνά συνυπάρχει πόνος, μουδιάσματα και κράμπες στα κάτω άκρα. Αυτό οφείλεται στην εκφύλιση των μεσοσπονδυλίων δίσκων και των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων (facet joints), που συχνά στενεύουν τον σπονδυλικό σωλήνα και ενδέχεται να πιέζουν κάποιο νεύρο. Όλα τα παραπάνω βαθμιαία οδηγούν στην απώλεια της λειτουργικότητας στις καθημερινές δραστηριότητες και στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Κακός προδιαθεσιακός παράγοντας επίσης είναι η αύξηση του σωματικού βάρους.
Η πρόγνωση της σκολίωσης ενηλίκων ποικίλλει, καθώς η κάθε σκολίωση είναι διαφορετική, οπότε εξηγείται με στατιστικά δεδομένα. Σε γενικές γραμμές, οι έρευνες με βάση την φυσική εξέλιξη της σκολίωσης σε ενηλίκους (δηλαδή χωρίς να γίνεται κάποια ουσιαστική αντιμετώπιση) αποδεικνύουν πως οι σκολιώσεις που μετά το τέλος της οστικής ανάπτυξης είναι λιγότερο από 30 μοίρες, στατιστικά έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες επιδείνωσης από αυτές που ξεπερνούν τις 30 μοίρες. Όμως έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις που η σκολίωση μεγαλώνει στην ενήλικη ζωή, ακόμα κι αν είναι κάτω από τις 30 μοίρες. Ο ρυθμός επιδείνωσης της σκολίωσης ενηλίκων είναι αργός και σταθερός. Οι έρευνες δείχνουν πως η γωνία της σκολίωσης αυξάνεται 0.5-1 μοίρα τον χρόνο.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της Σκολίωσης Ενηλίκων εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, το μέγεθος του κυρτώματος, την ασυμμετρία του σώματος καθώς και την γενικότερη ένταση και συχνότητα των συμπτωμάτων, κυρίως του πόνου. Οι θεραπευτικές επιλογές, σύμφωνα με τις διεθνείς επιστημονικές κοινότητες Scoliosis Research Society (SRS) και Society on Scoliosis Orthopedic and Rehabilitation Treatment (SOSORT) είναι οι Ειδικές Φυσικοθεραπευτικές Ασκήσεις για την Σκολίωση (PSSE) και η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία προτείνεται μόνο σε αποτυχία μιας σωστής συντηρητικής αντιμετώπισης. Ο κηδεμόνας δεν έχει ένδειξη εφαρμογής σε άτομα που έχει ολοκληρωθεί η οστική τους ανάπτυξη. Η μέθοδος Schroth είναι η πιο αναγνωρισμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη από τις Ειδικές Ασκήσεις για την Σκολίωση, ενώ ερευνητικές αποδείξεις υπάρχουν και για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου SEAS.
Δείτε εδώ κάποια από τα περιστατικά που αντιμετωπίστηκαν στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic
Κύριοι στόχοι του θεραπευτικού προγράμματος με την μέθοδο Schroth είναι η ανακούφιση από τον πόνο, η βελτίωση της στάσης και του αισθητικού αποτελέσματος, η αποφυγή επιδείνωσης ή ακόμα και η βελτίωση της σκολίωσης σε κάποιες περιπτώσεις και η βελτίωση της αναπνευστικής ικανότητας, που συνήθως περιορίζεται σε μεγάλες θωρακικές σκολιώσεις. Βασικό στοιχείο του προγράμματος των ασκήσεων είναι η εκπαίδευση του ασθενούς στις καθημερινές δραστηριότητες (Activities of Daily Living Training), ώστε να κρατάει την σπονδυλική στήλη σε μία σωστή θέση και να αποφεύγει τις φορτίσεις που υπάρχουν όταν είναι στην σκολιωτική στάση, οι οποίες αναμφισβήτητα προωθούν την επιδείνωση του κυρτώματος, λόγω της ασύμμετρης κατανομής των φορτίων. Υπάρχουν σημαντικές έρευνες που δείχνουν ότι η μέθοδος Schroth είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην θεραπεία της σκολίωσης, μειώνοντας τον πόνο και βελτιώνοντας την εμφάνιση του ασθενούς.
Σύμφωνα με την SOSORT και την SRS οι κηδεμόνες δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ενηλίκους. Ο κηδεμόνας είναι πολύ δύσκολα ανεκτός από έναν ενήλικο, ενώ δεν φαίνεται να προσφέρει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα, καθότι με την χρήση του παρατηρείται ακόμα μεγαλύτερη χαλάρωση του μυϊκού συστήματος των ασθενών. Η συντριπτική πλειοψηφία των ενηλίκων που εφαρμόστηκε κηδεμόνας δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν την θεραπεία και σπατάλησαν άσκοπα χρόνο και χρήμα. Ο ρόλος του κηδεμόνα είναι πολύ σημαντικός μόνο στα παιδιά που βρίσκονται στην ανάπτυξη. για τον περιορισμό της επιδείνωσης της σκολίωσης ή ακόμα και την βελτίωση της σε κάποιες περιπτώσεις. Κηδεμόνας σε ενηλίκους μπορεί ίσως να εφαρμοστεί μόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, με πολύ μεγάλη εκφυλιστική σκολίωση, κυρίως σε γυναίκες άνω των 50 ετών, όπου οι πόνοι δεν βελτιώνονται μόνο με τις ασκήσεις. Όμως και σε αυτή την περίπτωση πολύ πιθανόν ο κηδεμόνας να μην είναι ανεκτός από τον ασθενή και να μην βοηθήσει καθόλου.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα, για κερδοσκοπικούς κυρίως λόγους, κάποια κέντρα ή Ορθοπεδικοί προτείνουν θεραπεία με κηδεμόνα σε ενηλίκους, η οποία είναι χωρίς κανένα όφελος για τον ασθενή, και αντιτίθεται στις κατευθυντήριες οδηγίες των διεθνών επιστημονικών κοινοτήτων SOSORT και SRS. Τα συγκεκριμένα κέντρα προωθούν την αντιμετώπιση της σκολίωσης με κηδεμόνα και ασκήσεις ταυτόχρονα. Όμως, είναι προφανές πως τα οφέλη προέρχονται μόνο από τις Ειδικές Ασκήσεις για την Σκολίωση (PSSE), καθώς αυτές μπορούν να εκπαιδεύσουν το άτομο να διατηρεί ενεργητικά μια διορθωμένη στάση στην καθημερινότητα του, έτσι ώστε το θεραπευτικό αποτέλεσμα να έχει μακροπρόθεσμη διάρκεια. Ο κηδεμόνας ασκεί απλώς μια παθητική πίεση, η οποία σχεδόν ποτέ δεν είναι ανεκτή από το άτομο. Αλλά ακόμα και να είναι ανεκτή η πίεση, πόσο χρονικό διάστημα μπορεί ένας ενήλικος να φοράει κηδεμόνα? Για όλη του την ζωή? Είναι αυτονόητο συνεπώς πως τα οφέλη προέρχονται από την ενεργητική εκπαίδευση των ασθενών μέσα από το κατάλληλο πρόγραμμα άσκησης.
Επίσης, στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετοί φυσικοθεραπευτές, γυμναστές, γιατροί, χειροπρακτικοί, οστεοπαθητικοί κ.α., που “αυτοδιαφημίζονται” σαν ειδικοί στην αντιμετώπιση της σκολίωσης, εφαρμόζοντας ακατάλληλες τεχνικές και δημιουργώντας ψευδείς προσδοκίες για αντιμετώπιση ή και βελτίωση της σκολίωσης. Αρκετοί λοιπόν προτείνουν γενικές ασκήσεις, κοιλιακούς-ραχιαίους, pilates, yoga, χειροπρακτική κ.α. σαν αντιμετώπιση της σκολίωσης. Το πρόβλημα είναι πως αυτοί που τις εφαρμόζουν δεν είναι εκπαιδευμένοι στην αντιμετώπιση της σκολίωσης, που είναι μια πολύπλοκη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, ενώ οι τεχνικές αυτές δεν αντιμετωπίζουν τρισδιάστατα την σκολίωση, το πρόγραμμα τους είναι γενικό και δεν σχεδιάζεται κατόπιν συγκεκριμένης αξιολόγησης του τύπου της σκολίωσης και δεν επιτυγχάνεται καμία ουσιαστική βελτίωση στις ασυμμετρίες την ώρα της άσκησης. Φυσικά, οι ασκούμενοι πέρα από τα γενικότερα οφέλη της άσκησης δεν έχουν κανένα όφελος. Στην πρόγνωση της σκολίωσης και στην βελτίωση της συμμετρίας του σώματος δεν επιτυγχάνεται κανένα αποτέλεσμα και έτσι οι ασθενείς οδηγούνται σε μακροχρόνιες “θεραπείες” χωρίς νόημα.
Η χειρουργική επέμβαση για την σκολίωση ενηλίκων αποτελεί την τελευταία επιλογή και πραγματοποιείται μόνο όταν μια σωστή συντηρητική θεραπεία δεν είναι ικανή να αντιμετωπίσει επαρκώς την συμπτωματολογία και την εξέλιξη του κυρτώματος. Οι πιθανότητες επιπλοκών είναι σημαντικά μεγαλύτερες σε ενηλίκους από ότι σε νεαρά παιδιά. Η χειρουργική επέμβαση συνίσταται μόνο σε σκολιώσεις άνω των 45 μοιρών και όταν η ποιότητα της ζωής των ασθενών έχει μειωθεί δραματικά, λόγω σημαντικού πόνου ή παραμόρφωσης. Βέβαια, κανένα χειρουργείο δεν μπορεί να εξασφαλίσει ότι ο πόνος θα είναι καλύτερα μετεγχειρητικά. Ένας ενήλικος καταφεύγει συνήθως στην χειρουργική αντιμετώπιση συνήθως για αισθητικούς λόγους.
Αυτό που είναι σημαντικό πριν την απόφαση για χειρουργική επέμβαση να γίνει έγκυρη και αντικειμενική ενημέρωση των ασθενών για τα πιθανά οφέλη αλλά και τις πιθανές επιπλοκές ή συνέπειες. Αρκετά συχνά η ενημέρωση των ασθενών γίνεται μεροληπτικά, δημιουργώντας λανθασμένες εντυπώσεις και ψευδείς προσδοκίες. Π.χ. υπάρχουν ασθενείς που τους έχει αναφερθεί πως θα έχουν σοβαρά καρδιοαναπνευστικά προβλήματα με σκολιώσεις 50-60 μοιρών, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν ισχύει. Σε άλλους έχει αναφερθεί πως θα έχουν προβλημα στην εγκυμοσύνη ή ακόμα και πως δεν θα μπορούν να γεννήσουν. Πράγματι σε μεγάλες σκολιώσεις η χειρουργική αντιμετώπιση είναι μια επιλογή αλλά η απόφαση για την επιλογή ή απόρριψη της χειρουργικής αντιμετώπισης της σκολίωσης είναι του ασθενούς και όχι του χειρουργού και θα πρέπει να λαμβάνεται γνωρίζοντας και τα υπέρ και τα κατά.
Διαβάστε εδώ για την χειρουργική αντιμετώπιση της Σκολίωσης
Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic μέριμνα μας είναι η αντικειμενική ενημέρωση του ασθενούς και η παρουσίαση όλων των θεραπευτικών επιλογών του, ώστε να αποφασίσει ο ίδιος με αξιόπιστα κριτήρια. Στην πρώτη σας επίσκεψη θα γίνει ακτινολογική και κλινική συνεκτίμηση της κατάστασης σας. Θα μετρηθούν όλες οι ακτινογραφίες σας, με ειδικό πρόγραμμα στον υπολογιστή που έχει εξαιρετική εγκυρότητα και θα ενημερωθείτε αναλυτικά σχετικά με τον τύπο της σκολίωσης, την πρόγνωση και τις θεραπευτικές επιλογές σας για να έχετε ένα ικανοποιητικό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Στην κλινική επίσης θα έχετε την δυνατότητα αναλυτικής καταγραφής όλων των παραμέτρων που θα εξετάζονται για την εκτίμηση του θεραπευτικού αποτελέσματος, ώστε να γνωρίζετε κάθε στιγμή την θετική ή αρνητική έκβαση της πορείας της θεραπείας σας, χωρίς να αναλώνεστε σε άσκοπες “εναλλακτικές θεραπείες”. Στην Schroth Scoliosis & Spine Clinic πραγματοποιούνται ατομικές συνεδρίες και μαθήματα σε μικρά γκρουπ, πάντα υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου Φυσικοθεραπευτή στην αντιμετώπιση της σκολίωσης.
Διαβάστε εδώ τι να προσέξετε για την Σκολίωση
Προτεινόμενα σχετικά άρθρα:
Βιβλιογραφία:
- Negrini et al, 2011 SOSORT guidelines: Orthopaedic and Rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis 2012, 7:3 doi:10.1186/1748-7161-7-3
- Weiss HR, Moramarco M, Scoliosis-treatment indications according to current evidence. OA Musculoskeletal Medicine 2013 Mar 01;1(1):1.
- Weiss H-R, Negrini S, Rigo M, Kotwicki T, Hawes M, Grivas T, Maruyama T, Landauer F, committee Sg: Indications for conservative management of scoliosis (guidelines). Scoliosis 2006, 1(1):5. Schwab FJ et al, Adult scoliosis: a quantitative radiographic and clinical analysis. Spine (Phila Pa 1976) 2002 Feb 15;27(4):387-92.
- SRS website, Adults Idiopathic Scoliosis, https://www.srs.org/patients-and-families/conditions-and-treatments/adults/scoliosis
- Negrini A et al, Adult scoliosis can be reduced through specific SEAS exercises: a case report. Scoliosis. 2008; 3: 20
- www.srs.org
- www.schrothmethod.com
- https://www.schroth-barcelonainstitute.com/